Na lekcjach historii usłyszeć można o tym, że tysiąc lat temu za Odrą mieszkali Słowianie. Do czasów współczesnych przetrwali z nich tylko Serbowie łużyccy nad Sprewą, na obszarze porównywalnym do Kaszub.

"Skąd się wzięli Słowianie w Niemczech?"

We wczesnym średniowieczu przybyły plemiona serbskie na tereny dzisiejszej Saksonii. Zajęli Serbowie pewną "lukę" powstałą po odejściu z tych ziem Celtów i Germanów. Podzieli się na dwa główne szczepy, Dolnołużyczan (okolice Chociebuża) i Górnołużyczan (okolice Budziszyna). W późniejszym okresie Łużyce zostały podbite przez Niemców i w dużym stopniu uległy germanizacji. Do zachowania się kultury serbskiej na Łużycach przyczyniły się głównie błotniste tereny nad Sprewą utrudniające niemiecką kolonizację oraz związki Łużyc z Czechami.

"Związki polsko-łużyckie"

Jak podaje XX-wieczny etnograf Fisher, na Łużycach zachowane były liczne przysłowia a propos Polski. Na przykład: "Polski kraj dla Żydów raj." albo "Z serbską mową przejdziesz przez całą Polskę i Ruś". Do dziś zachowała się też pieśń serbska o królu który trzy razy Serbów na Niemców prowadził. Mową tu najprawdopodobniej o królu Polski Bolesławie Chrobrym który trzy razy wyprawił się na Niemców. Oprócz tego wiele tradycji i wierzeń Łużyckich pokrywa się z polskimi.

 Strój kobiecy łużycki z Etnografii Fishera

"Wieś Łużycka"

Na Łużycach wsie są kształtu owalnego, a chaty dawniej budowano z "muru pruskiego". Dawniej na Łużycach uprawiano głównie owies, jęczmień i len. Największą wagę przywiązywano do uprawy lnu, ponieważ ten dawał olej lniany i przędzę, przerabianą potem na płótna. W dni powszechne jedzono skromne dania złożone z kaszy, ziemniaków i chleba. Strój chłopów łużyckich dawno został zapomniany i niczym nie wyróżnia się spośród innych strojów noszonych w Saksonii. Natomiast kobiety nosiły białe koszule z koronkami i spódnice z pięknymi haftami na dole. Na Łużycach łatwo rozpoznać było czy kobieta jest w żałobie. Podobnie jak na zachodnich Kaszubach, jeśli kobieta była w żałobie nosiła ona dużą, białą chustę na głowie.

"Demonologia serbska"

W domach mieszka Kubołćik i Boža Łosć. Kubołćik mieszka za piecem a Boža Łosć jest odpowiednikiem kaszubskiej Bòži Òsci. I na Łużycach jak i na Pomorzu to duch przyjmujący postać kobiety w białych szatach i długimi włosami opiekujący się rodziną i domem. Na polach grasuje Připołdnica i Serpownica. zła bogini również posiadająca swego odpowiednika na Kaszubach. Istnieją też liczne legendy o królu Łużyckim, który dawno temu uciekł wraz ze świtą do niebios, aby kiedyś wrócić i wyzwolić Łużyce. Duchami przyrody są: Dźiwja Žona, Grab i dźiwica. Według Fishera, personifikacją nieszczęścia jest Zła Žona, przedstawiana jako mała i stara kobieta o wielkim garbie. Odpowiednikiem polskiego wodnika jest na Łużycach Wodny Muž, przedstawiany jako małego starego człowieka o długich włosach. Diabłem na Łużycach jest natomiast Cert/Cart i wygląda on bardzo podobnie jak w Polsce albo na Kaszubach

.

"Teraźniejszość Serbów łużyckich"

Na początku XX wieku żyło w Niemczech jeszcze około 140 tysięcy Serbów. W trakcie rządów Hitlera i narodowych socjalistów w Niemczech zginęło z różnych powodów około 20 tysięcy z nich. Ponadto Łużyczanie ulegali ogromnej propagandzie, mówiącej że są oni ludem germańskim. Po drugiej wojnie światowej komuniści oficjalnie wspiergający mniejszości narodowe, kontynuowali politykę asymilacji Serbów. Doszło do kilku strajków Serbów przeciw polityce komunistów a nawet doszło do otwartego powstania przeciw Niemcom. 

Po zjednoczeniu Niemiec i wprowadzeniu demokracji sytuacja Łużyczan się poprawiła. Dostali status mniejszości narodowej a ich język zaczął być nauczany w szkołach. Niestety działania te nie odniosły zbyt dużego sukcesu, bowiem do dziś żyje w Niemczech niespełna 50 tysięcy Serbów. Z czego tylko 20 tysięcy mówi językiem górnołużyckim a dolnołużyckim około 2

tysięce.

Begeś