CC BY-SA 4.0 Wielkanoc, na Kaszubach zwana „Jastrë”, to czas pełen wyjątkowych tradycji, które łączą chrześcijańskie obrzędy z dawnymi wierzeniami ludowymi. Dziś wiele z tych zwyczajów nadal są obchodzone, a odwiedzając Kaszuby w tym okresie, można poczuć atmosferę dawnych świąt i wziąć udział w wyjątkowych obrzędach.
Przygotowania do Wielkiego Tygodnia
Okres poprzedzający Wielkanoc wiązał się ze ścisłym postem – jadano głównie chleb, ziemniaki, żur i śledzie. Na czas postu z kuchni usuwano patelnie i rondle, które wracały dopiero w Wielką Sobotę, po symbolicznym „chowaniu żuru”.
Niedziela Palmowa rozpoczynała cykl wielkotygodniowych obrzędów. Poświęcone gałązki wierzbowe, przewiązane czerwoną wstążką, które miały chronić dom, ludzi i zwierzęta. Wkładano je za święte obrazy, do uli czy nawet do budynków gospodarskich.
Wielki Tydzień
Pierwsze dni poświęcano na sprzątanie gospodarstw. W Wielki Czwartek sadzono drzewka i kwiaty oraz barwiono jajka na czerwono, niebiesko, zielono i brązowo. W Wielki Piątek obowiązywał ścisły post, a w niektórych częściach Kaszub praktykowano biczowanie się gałązkami jałowca oraz rytualne kąpiele w strumieniach. W Wielką Sobotę święcono ogień i pokarmy, a w kościołach stroili Grób Pański.
Wielkanoc i Poniedziałek Wielkanocny
W Niedzielę Wielkanocną odbywały się uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego. Tradycyjnie spożywano prażone ryby, śliwki z kluskami, a w południe jajecznicę, kiełbasę i baby drożdżowe. Rodzina dzieliła się poświęconym jajkiem.
Poniedziałek Wielkanocny to kaszubski „zielony dyngus” – chłopcy uderzali dziewczęta gałązkami brzozy i jałowca, a w zamian otrzymywali jajka i ciasto. Dzisiaj to święto jest kojarzone jako „lany poniedziałek" czyli dzień, w którym każdy oblewa siebie wodą. Oprócz tego, w niektórych domach jest powszechna zabawa w chowanie jajek po ogrodzie czy domu. Każdy z rodziny szuka jajek i kto znajdzie najwięcej- wygrywa.
Choć wiele dawnych zwyczajów uległo zmianie, a niektóre nawet zanikły, kaszubskie święta wielkanocne wciąż mają swój unikatowy charakter. Wspólne świętowanie i pielęgnowanie tradycji sprawiają, że to święto nadal łączy pokolenia. Dziś, obok starych obrzędów, pojawiają się nowe zwyczaje, ale jedno pozostaje niezmienne – radość ze Zmartwychwstania i nadejścia wiosny, które na Kaszubach celebruje się w wyjątkowy sposób.